Tworzenie polityk publicznych opartych na dowodach (evidence-based policy making, EBPM) to w najszerszym znaczeniu sformalizowany proces, w którym władza angażuje wysokiej jakości zasoby celem wywołania pożądanych przez nią zmian świecie realnym. Bardziej szczegółowo jest to podejście, w którym interwencje państwa (bądź ich brak) uzasadnione są rzetelnymi danymi z różnych źródeł, w tym od samych obywateli. Taki sposób rządzenia zapewnia, z jednej strony, optymalne rozwiązywanie problemów, a z drugiej umożliwia przekonanie zainteresowanych, że istotne dla nich decyzje nie zostały podjęte przez państwo arbitralnie lub bez uwzględnienia ich interesu – przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia legitymacji władzy i ogólnej poprawy sytuacji obywateli.

Opracowanie zawiera autorską ocenę EBPM w Polsce w ostatnich latach – do wyborów parlamentarnych w październiku 2023 roku. Skoncentrowano się w nim na czterech obszarach: podstawowych wartościach, systemie podatkowym, regulacjach stylu życia i sektorze energetycznym. Diagnozę sytuacji w każdej z tych dziedzin uzupełniają zwięzłe rekomendacje.

Obserwacje, jakie wyłaniają się z poszczególnych części, nie napawają optymizmem. Państwo, a w szczególności władza centralna, w bardzo skąpy sposób korzysta z dobrodziejstw EBPM, przedkładając agendę aktualnie rządzącego ugrupowania nad merytoryczne rozwiązywanie zastanych problemów. Zmiana władzy, jaka nastąpiła w Polsce pod koniec 2023 roku, i zapowiadane przez jej przedstawicieli przywrócenie standardów mogą dać impuls do poprawy tego stanu rzeczy. Będzie to jednak wymagało gruntownej reorientacji zasad tworzenia polityk publicznych i samoograniczenia rządzących, co w warunkach daleko idącej polaryzacji społeczeństwa, nasilenia populizmu i permanentnej kampanii wyborczej może nie być dla niej atrakcyjne. Najbliższe miesiące pokażą, czy te obietnice będą realizowane w praktyce.

Publikacja powstała w ramach projektu prowadzonego pod egidą EPICENTER (European Policy Information Center), zrzeszającego liberalne think-tanki z państw członkowskich Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii. Opracowanie jest częścią raportu opisującego sytuację EBPM w dziewięciu dziedzinach w Europie.