Krajowa Rada Sądownictwa

W ubiegłym miesiącu FOR przedstawił opinię do rządowego projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Po licznych zmianach, propozycja trafiła do Sejmu, który zdecydował o przeprowadzeniu wysłuchania publicznego nad projektem. W związku z tym, na bazie 28 rekomendacji przedstawionych przez nas w opinii, przygotowaliśmy ponad 30 poprawek do aktualnej wersji projektu. Proponowane przez nas zmiany koncentrują się na zwiększeniu demokratycznej legitymacji procesu wyboru sędziów do KRS, jak i poprawie bieżącego funkcjonowania tego organu – m.in. przez ograniczenie konfliktu interesów członków Rady i zapewnieniu, że jej prace będą bardziej transparentne.

W ostatnich latach jakość tworzenia prawa w Polsce uległa znacznemu pogorszeniu. Praktyki takie, jak lekceważenie procedur, omijanie konsultacji społecznych, wykorzystywanie ścieżki poselskiej do projektów rządowych czy „wrzutki” w końcowym etapie procesu legislacyjnego, były stałym elementem politycznego krajobrazu, służącym szybkiemu wdrażaniu woli partii rządzącej, kosztem jakości i transparentności tworzenia prawa. O ile nie były to praktyki nowe, szczególnie od 2015 roku nabrały one wyraźnie na znaczeniu, co potwierdzają także dane empiryczne. Doprowadziło to do dalszej erozji zaufania obywateli do państwa – a co gorsza, podważyło zaufanie do procesów demokratycznych.

Przedstawiony przez Ministra Sprawiedliwości projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa zakłada powrót do wyboru sędziowskiej części Rady przez sędziów. W powiązaniu z propozycją przyznania wszystkim sędziom, a nie tylko ich reprezentantom, czynnego i biernego prawa wyborczego, projekt zapewnić ma niezależność KRS i ograniczyć wpływ polityków na proces nominacji sędziowskich. Mimo że propozycje zawarte w projekcie są w większości zasadne, część z nich może utrwalać korporacyjny charakter Rady i niedostatecznie gwarantować jej demokratyczną legitymację.

Skoro TSUE uznał, że NSA powinien możliwie wszechstronnie rozpoznać odwołania od uchwał nowej KRS, otwarte pozostaje pytanie o skutki ewentualnego uchylenia tych aktów. Skoro Prezydent RP, ignorując postanowienie o wstrzymaniu wykonalności, zdecydował się powołać nominatów nowej KRS na stanowiska w SN, to najbardziej intuicyjnym podejściem wydaje się zakwestionowanie statusu osób powołanych w takiej procedurze. Jeszcze w tym roku TSUE powinien wyjaśnić tę kwestię w odpowiedzi na serię pytań prejudycjalnych zadanych przez Izbę Pracy SN.​

– To kwestia najbliższych dni – ocenia Patryk Wachowiec, analityk prawny FOR, który był w poniedziałek w TSUE.

3 marca 2020 r. odbyła się rozprawa przed Trybunałem Konstytucyjnym, zbojkotowana przez dwóch uczestników postępowania: Rzecznika Praw Obywatelskich oraz przedstawiciel Sądu Najwyższego, I Prezes SN, którzy przedstawili stanowiska na piśmie. W składzie sędziowskim TK obecne były trzy osoby uznawane za „dublerów”.

Rozprawę Trybunał odroczył do dnia 12 marca 2020 r. celem umożliwienia dalszego zadawania pytań obecnym na kolejnych rozprawach uczestnikom przez skład orzekający. 

- Pamiętając o tym, jak działał Trybunał przez ostatnie 2-3 lata, jak wygląda kalendarz prac w Trybunale Konstytucyjnym, widzimy, że ta wokanda, kolejność rozpoznawania spraw, daty wydania orzeczeń są ściśle skorelowane z bieżącą sytuacją polityczną. I odnoszę takie wrażenie, że brak ogłoszenia orzeczenia w dniu wczorajszym jest wynikiem oczekiwań na decyzję Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej - mówił Patryk Wachowiec. 

Obywatelskie Wysłuchanie Publiczne to jedna z metod prowadzenia konsultacji publicznych, dotyczących spraw społecznie i politycznie ważnych. W piątek wysłuchanie dotyczące senackiego projektu o KRS zorganizowało Forum Obywatelskiego Rozwoju oraz Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”. 

– Norwegia nie podpisze umowy na przekazanie Ministerstwu Sprawiedliwości, jako operatorowi, prawie 300 mln zł (700 mln NOK) w ramach tzw. Funduszy Norweskich. Powodem zagrożenie dla praworządności i upolitycznienie sądów” – poinformował na Twitterze Patryk Wachowiec z Forum Obywatelskiego Rozwoju.