Komunikat 2/2024: Rządowy projekt ustawy o KRS: pożądany kierunek, za mało bezpieczników
Przedstawiony przez Ministra Sprawiedliwości projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa zakłada powrót do wyboru sędziowskiej części Rady przez sędziów. W powiązaniu z propozycją przyznania wszystkim sędziom, a nie tylko ich reprezentantom, czynnego i biernego prawa wyborczego, projekt zapewnić ma niezależność KRS i ograniczyć wpływ polityków na proces nominacji sędziowskich. Mimo że propozycje zawarte w projekcie są w większości zasadne, część z nich może utrwalać korporacyjny charakter Rady i niedostatecznie gwarantować jej demokratyczną legitymację.
Słuszny kierunek zmian
Projekt ustawy został poddany szerokim konsultacjom społecznym. Także Forum Obywatelskiego Rozwoju przedstawiło swoją obszerną opinię, której podsumowanie stanowi niniejszy komunikat.
Propozycja resortu sprawiedliwości skupia się na zmianie modelu wyboru 15 członków KRS spośród sędziów. W miejsce dotychczasowych regulacji, zgodnie z którymi sędziów do Rady wybiera Sejm, przewidziano powrót do wskazywania swoich przedstawicieli przez środowiska sędziowskie. W przeciwieństwie jednak do rozwiązań sprzed 2018 roku, wyboru dokonywać mają wszyscy uprawnieni sędziowie, a nie tylko ich przedstawiciele zasiadający w zgromadzeniach lub zebraniach sędziów.
Odejście od upolitycznionego wyboru członków KRS spośród sędziów to dobre rozwiązanie, zapewniające niezależność Rady i ograniczające wpływ innych władz na proces nominacji sędziowskich. Przypomnieć bowiem należy, że z powodu wadliwości składu Rady sędziowie wyłonieni przez ten organ nie zapewniają standardu prawa do sądu, co stwierdziły zarówno polskie, jak i europejskie sądy. Rozwiązanie problemu KRS jest więc kluczowe z punktu widzenia zapewnienia standardów państwa prawa w Polsce.
Niemniej, w naszej ocenie, wymaga to przyjęcia ambitnych, przemyślanych i innowacyjnych rozwiązań, gdyż obok zapewnienia prawa do sądu ważne jest także między innymi:
1) zagwarantowanie demokratycznej legitymacji Rady;
2) ograniczenie ryzyka wystąpienia konfliktu interesów i minimalizacja „korporacyjnego” charakteru KRS;
3) zmniejszenie dostrzegalnej polaryzacji wewnątrz sądownictwa;
4) umożliwienie dostatecznie szerokiej kontroli obywateli nad pracą Rady.
Pełna treść publikacji znajduje się w pliku do pobrania poniżej.
Kontakt do autorów:
Patryk Wachowiec, analityk prawny FOR
patryk.wachowiec@for.org.pl
Eryk Ziędalski, młodszy analityk prawny FOR
eryk.ziedalski@for.org.pl
Pliki do pobrania:
