30 kwietnia 2019 r. Forum Obywatelskiego Rozwoju (FOR) zaprezentowało „Rachunek od Państwa za 2018 r.”, który pokazuje strukturę wydatków naszego państwa. Jak co roku – ta ósma już edycja projektu – zorganizowana została ostatniego dnia składania zeznań podatkowych za ubiegły rok. Pracownicy i wolontariusze FOR pod urzędami skarbowymi w Warszawie, Poznaniu i Kamieniu Pomorskim informowali petentów o stanie finansów państwa.
Państwo wydaje coraz więcej
Forum Obywatelskiego Rozwoju od 8 lat analizuje wydatki publiczne przedstawiając je w przystępnej formie w przeliczeniu na jednego mieszkańca Polski. Dane przedstawione w ten sposób można znacznie łatwiej odnieść do naszych zarobków i wydatków.
W 2018 roku „Rachunek od Państwa” na jednego mieszkańca wyniósł 23 135 zł i był o 1 644 zł wyższy niż rok temu i 5 117 zł wyższy niż 8 lat temu.
W 2011 roku, kiedy przygotowywaliśmy pierwszą edycję „Rachunku od Państwa”, wydatki publiczne w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosiły 18 018 zł.
Na co rządzący wydają najwięcej?
Emerytury i renty, edukacja oraz służba zdrowia łącznie odpowiadają za ponad połowę wydatków państwa. W 2018 roku największe pozycje w Rachunku (w przeliczeniu na jednego mieszkańca) to:
- Emerytury i renty - 7025 zł
- Edukacja - 2596 zł
- Opieka zdrowotna - 2534 zł
- Pomoc społeczna - 2136 zł (w tym 589 zł programu Rodzina 500+)
- Transport - 1981 zł
- Wojsko, policja, więzienia, sądy - 1675 zł
- Administracja - 1119 zł
- Odsetki od długu publicznego - 826 zł
Wydatki państwa to nie tylko wydatki budżetu państwa, ale także samorządów, NFZ, FUS zarządzanego przez ZUS, KRUS i wielu innych podmiotów.
Choć zdecydowana większość wydatków publicznych przypada na kilka ww. instytucji, to należy pamiętać, że cały sektor finansów publicznych obejmuje ponad 61 tys. różnych jednostek. Poza wymienionymi należą do niego liczne szkoły, uczelnie, szpitale, ale także podmioty, takie jak np. zarządy cmentarzy komunalnych, parki miejskie, studia filmowe „TOR”, „ZEBRA”, „KADR”. Ze względu na niemożność pozyskania danych dla wszystkich 61 tys. podmiotów oraz skorygowania przepływów między nimi Rachunek od Państwa zawiera pozycję bilansującą „Inne”.
„Rachunek od Państwa” przedstawia wydatki państwa w przeliczeniu na przeciętnego obywatela celowo w bardzo dużym uproszczeniu.
Ilość płaconych przez konkretną osobę podatków i składek zależy od tego, ile ona zarabia i co kupuje. Na przygotowanym przez FOR portalu SprawdzPodatki.pl każdy może sprawdzić, ile podatków i składek mieści się w płacy o dowolnej wysokości. Podając dodatkowo szacunkową wielkość zakupów, każdy może otrzymać swój własny, zindywidualizowany rachunek od państwa.
Wiedza na temat struktury i wielkości wydatków państwa jest niezbędna, ponieważ jej brak uniemożliwia Polakom ocenę i kontrolę nieodpowiedzialnych obietnic polityków.
Metodologia:
Rachunki od Państwa powstają w kwietniu, kiedy część instytucji wchodzących w skład sektora finansów publicznych nie opublikowała jeszcze ostatecznych sprawozdań finansowych. Dlatego dane, które publikujemy w kwietniu opierają się częściowo o prognozy finansowe, które nie zawsze są wcielane w życie.
W aktualizacji wcześniejszych edycji Rachunków od Państwa dane szacunkowe zastąpiliśmy danymi o faktycznym wykonaniu budżetów poszczególnych jednostek. Zmiany metodologii mają dwojaki charakter - po pierwsze, metodologia rachunków narodowych, będąca punktem wyjścia do obliczania Rachunku od Państwa została zmieniona przez Eurostat z ESA95 na ESA2010. Po drugie, w trakcie 8-letnich prac nad Rachunkiem od Państwa dopracowaliśmy strukturę opisywanych pozycji tak, aby była ona czytelniejsza. Przy aktualizacji zastosowaliśmy strukturę z ostatniej edycji do wszystkich poprzednich.
Pełna treść komunikatu oraz Rachunek od Państwa za 2017 rok znajdują się w pliku do pobrania poniżej.
Kontakt do autora:
dr Aleksander Łaszek, główny ekonomista FOR
aleksander.laszek@for.org.pl
