Przedstawiciele FOR na spotkaniu na temat konsultacji publicznych i opiniowania dokumentów rządowych w KPRM

Pod koniec stycznia w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyło się spotkanie przedstawicieli wiodących organizacji pozarządowych z członkami rządu. Przedmiotem spotkania była poprawa procesu stanowienia prawa.

Gospodarzy reprezentowali minister Maciej Berek, odpowiedzialny w rządzie za proces legislacyjny, prezes Rządowego Centrum Legislacji, a także wysłannicy resortu rozwoju i technologii, ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego oraz szefa KPRM.

Ze strony FOR w spotkaniu wzięli udział prezes Marcin Zieliński i analityk prawny Patryk Wachowiec.

Zasadniczym postulatem wypowiadanym przez przedstawicieli większości fundacji i stowarzyszeń było zwiększenie roli obywateli w tworzeniu prawa – na etapie zarówno rządowym, jak i sejmowym. Zaproponowano m.in. przywrócenie obowiązku tworzenia założeń projektów ustaw i rozporządzeń; powrót do stanu, w którym konsultacje społeczne i etap opiniowana projektu, są zasadą, a nie wyjątkiem; zwiększenie roli ocen skutków regulacji ex post; możliwość stałego dostępu organizacji do prac komisji sejmowych; a także bardziej adekwatne wydatkowanie środków publicznych przeznaczonych na edukację dotyczącą tworzenia prawa.

Wśród rekomendacji przedstawionych szczegółowo przez FOR, obejmujących w części wnioski zawarte w ostatnim raporcie na temat polityk publicznych opartych na dowodach, znalazło się m.in.:

• utworzenie niezależnego organu, którego zadaniem powinna być kontrola jakości uzasadnień oraz ocen skutków regulacji zawartych w projektach tworzonych przez wszystkie podmioty, którym przysługuje inicjatywa ustawodawcza;
• zmiana zasad wyboru organizacji pozarządowych biorących udział w konsultacjach społecznych – z modelu, w którym to rząd decyduje, komu przekaże projekt aktu prawnego do zaopiniowania, na model „subskrypcyjny”, umożliwiający organizacjom samodzielny wybór kategorii projektów i tematów, którymi są zainteresowane;
• bardziej skrupulatne redagowanie ocen skutków regulacji – obejmujące identyfikację problemów, które dany projekt miałby rozwiązywać, oraz ich przyczyn, a także uzasadnienie konieczności interwencji państwa w postaci przyjęcia aktu prawnego;
• poprawa dostępności dokumentów z procesu legislacyjnego, w tym odejście od praktyki udostępnienia treści w formie skanów;
• wprowadzenie obowiązku ponownego przygotowania uzasadnienia projektu ustawy, gdy w kolejnych czytaniach w Sejmie przyjęto znaczną liczbę poprawek – zwłaszcza, gdy wykraczają one tematyczne poza treść pierwotnego przedłożenia;
• ograniczenie przypadków wyciągania konsekwencji służbowych od autorów OSR przedstawiających prawdziwe dane i spodziewane negatywne skutki uchwalenia projektu;
• udostępnienie obywatelom materiałów szkoleniowych z aplikacji legislacyjnej.

Zaprezentowane postulaty spotkały się ze zrozumieniem strony rządowej, która ze swojej strony ogłosiła start inicjatywy na rzecz e-legislacji. Uzgodniono, że spotkania będą miały charakter cykliczny, a kolejne z nich poświęcone będzie selekcji ustaw, wobec których w pierwszej kolejności miałyby zostać opracowane OSR ex post.

FOR będzie monitorować proces poprawy jakości stanowienia prawa, w tym stopień wdrożenia naszych rekomendacji.