Czeki z tektury na pokaz. Straty władz lokalnych na Polskim Ładzie
Synteza:
-
Władze lokalne stracą w 2022 roku 13,5 mld zł z powodu obniżenia klina podatkowego PIT w „Polskim Ładzie” Prawa i Sprawiedliwości. Tylko w ciągu dekady strata ta urośnie do 125 mld zł (w cenach stałych z 2022 roku). Do tej pory rząd zapowiedział środki kompensujące te straty na kwotę 66 mld zł, z czego połowa w 2021 i 2022 roku. Wciąż nie wiadomo, czy ubytki te będą kompensowane w latach kolejnych. Nie wiadomo również, jak zapowiedziane wydatki zostaną sfinansowane – długiem, wzrostem podatków czy cięciem innych wydatków?
-
Rząd PiS kompensuje straty wybranym władzom lokalnym w 2022 roku, centralizując jednocześnie ramy fiskalne kraju. W 2022 roku tylko 8 mld zł ma mieć formę zwiększonej jednorazowo subwencji ogólnej, którą władze lokalne mogą wykorzystać w dowolny sposób, a 23,7 mld zł to jednorazowe dotacje na wybrane przez rząd projekty inwestycyjne, o których dofinansowanie z Programu Inwestycji Strategicznych (w skrócie PIS) wnioskowały władze lokalne.
-
Ubytki wpływów z podatku dochodowego są trwałe, a centralistyczne transfery – uznaniowe i jednorazowe. Ponadto środki w ramach PIS są wypłacane de facto z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, który znajduje się poza kontrolą parlamentu i jest finansowany długiem, a decyzje o wypłatach z niego podejmuje jednoosobowo premier.
- Koszty i korzyści rozłożone są bardzo nierówno na niekorzyść dużych miast i ich okolic. Warszawa straci ok. 900 mln zł, a Kraków i Wrocław – po niemal 100 mln zł. Na „Polskim Ładzie” stracą:
- 1 z 16 województw (mazowieckie);
- 20 z 314 powiatów (m.in. poznański, krakowski, piaseczyński, warszawski zachodni);
- 103 z 2411 gmin (m.in. Piaseczno, Kobierzyce, Lesznowola, Konstancin-Jeziorna, Łomianki);
- 19 z 66 miast na prawach powiatu (m.in. Warszawa, Kraków, Wrocław, Gdańsk);
- Tym, co najsilniej decyduje o korzyściach bądź stratach w 2022 roku, jest populacja – najwięcej tracą miasta na prawach powiatu i gminy o największej populacji, a najwięcej zyskują te najmniejsze. Analiza statystyczna wskazuje też na związek między stosunkiem korzyści do strat a wynikiem PiS w wyborach do Sejmu w 2019 roku.
Pełna treść komunikatu znajduje się w pliku do pobrania poniżej.
Kontakt do autora:
Rafał Trzeciakowski, ekonomista FOR
rafal.trzeciakowski@for.org.pl
Pliki do pobrania:
