Komunikat 23/2017: Uchwalony zakaz handlu w niedziele to ograniczenie wolności wyboru, szkody dla gospodarki i bubel legislacyjny

Synteza:

• Wbrew ostrzeżeniom zgłaszanym od ponad roku przez FOR i inne organizacje, Sejm głosami PiS i Kukiz ’15 uchwalił forsowany przez związaną z rządem „Solidarność” zakaz handlu w niedziele. Ustawa wchodzi w życie od 1 marca 2018 r. Do końca 2018 r. zakaz handlu nie będzie obowiązywał w pierwszą i ostatnią niedzielę miesiąca. Od 2019 r. już tylko w ostatnią niedzielę miesiąca, a w 2020 r. wprowadzony zostanie całkowity zakaz.
  
   
• Zakaz handlu uderzy w wolność wyboru zarówno konsumentów, jak i pracowników, z których wielu ceni elastyczność dni i godzin pracy w handlu detalicznym.
• Mniejsza liczba godzin otwarcia sklepów oznacza w nich mniejsze zatrudnienie niż gdyby taki zakaz nie obowiązywał. W praktyce oznacza to zwolnienia (lub wolniejszy wzrost zatrudnienia w handlu) i mniej godzin pracy pozostałych pracowników. Badania empiryczne pokazują, że podobne zakazy szkodziły zatrudnieniu w USA, Kanadzie, Niemczech czy Holandii. PwC (2016; 2015) szacuje w Polsce skutki zakazu handlu we wszystkie niedziele na ograniczenie zatrudnienia o 36–85 tys. osób.
• Uchwalony zakaz faworyzuje małe sklepy kosztem większych i bardziej wydajnych, co dodatkowo uderzy w wolność wyboru konsumentów, a także w pracowników. Konsumenci, którzy często chętniej wybierają duże sklepy ze względu na niższe ceny, szerszą ofertę czy wyższy standard obsługi, stracą tę możliwość. Małe sklepy częściej łamią prawa pracownicze i przeciętnie oferują niższe wynagrodzenia.
• Nakaz zamykania sklepów w jeden dzień w tygodniu ograniczy ich wykorzystanie o 1/7, a tym samym zmniejszy zwrot z inwestycji przedsiębiorstw w budowę sklepów. Ostatecznie firmy będą zmuszone przynajmniej częściowo przenieść swoje wyższe koszty na konsumentów pod postacią wyższych cen. Badania empiryczne pokazują takie przypadki w Niemczech, Holandii czy Szwecji.
• Uchwalony projekt ustawy jest jednym z najbardziej wadliwych prawnie aktów, jakie przyjął Sejm w ciągu ostatnich lat:
  • Liczne wyłączenia od zakazu powodują, że jest on niezgodny z konstytucyjnym
    zakazem dyskryminacji. 
  • Nieprecyzyjne zapisy powodują, że najprawdopodobniej ustawa obejmie zakazem część kanałów sprzedaży przez Internet, w szczególności aplikacje mobilne. To przykład wysokiego ryzyka legislacyjnego w Polsce, które zniechęca firm do inwestycji.
  • Szerokość i wybiórczość katalogu wyjątków od zakazu powoduje, że powinien być zgłoszony do Komisji Europejskiej jako zakazana prawem europejskim pomoc publiczna.
  • Wątpliwości wzbudza brak precyzji wprowadzanego przepisu karnego o „złośliwym i uporczywym naruszaniu przepisów ustawy o zakazie handlu”.
  • Projekt jest sprzeczny z unijną swobodą przepływu towarów ze względu na szeroką definicję „handlu”, obejmującą również dostawę towarów. Wspomina o tym także opinia MSZ.

Read also English version.
Więcej informacji: FOR o zakazie handlu w niedziele.

Autorzy:

Rafał Trzeciakowski, ekonomista
rafal.trzeciakowski@for.org.pl

Patryk Wachowiec, analityk prawny
patryk.wachowiec@for.org.pl

Pliki do pobrania:

Komunikat 23/2017: Uchwalony zakaz handlu w niedziele to ograniczenie wolności wyboru, szkody dla gospodarki i bubel legislacyjny