Komunikat FOR (nr 17): Po publikacji Forum Obywatelskiego Rozwoju GUS udostępnia za darmo więcej danych statystycznych
W dniu 11 lipca 2012 r. ukazała się publikacja FOR ostrzega (nr 17) - GUS ogranicza dostęp do statystyki publicznej podkreślająca, że statystyka publiczna nie powinna być publiczna tylko z nazwy. Główny Urząd Statystyczny, którego działalność jest finansowana z pieniędzy podatników, powinien zwiększyć zakres udostępnianych danych.
GUS zadeklarował, że zwiększy zakres i format dostępnych danych.
20 lipca br. otrzymałem odpowiedź z Departamentu Informacji GUS odnoszącą się do przedstawionych w powyższej publikacji problemów z dostępem do danych statystycznych. Przede wszystkim cieszy deklaracja przedstawiciela Urzędu dotycząca zwiększenia w najbliższym czasie zakresu dostępnych danych oraz udostępniania danych w formatach bardziej przyjaznych użytkownikom. GUS przyznaje, że zamieszczane obecnie w większości w formacie PDF dane utrudniają ich dalsze przetwarzanie przez zainteresowane podmioty. Liczmy na to, że zgodnie z deklaracjami liczba danych w plikach .xls (chodzi tu o pliki obsługiwane m.in. przez Excel’a) ulegnie znaczącemu zwiększeniu. Z niecierpliwością czekamy również na obiecane usprawnienia w dostępie do statystyki publicznej.
Po publikacji FOR na stronie GUS zostały udostępnione pełne wersje elektroniczne wszystkich roczników statystycznych.
Ponadto po publikacji Forum Obywatelskiego Rozwoju na stronie internetowej GUS zostały udostępnione pełne wersje elektroniczne wszystkich roczników statystycznych, w tym Rocznika Statystycznego Rzeczypospolitej Polskiej. Tym samym GUS dołączył do grona większości państw europejskich w których narodowe roczniki statystyczne można bezpłatnie pobrać ze stron internetowych urzędów. To dobry krok w kierunku zwiększenia zakresu udostępnianych danych.
Nie można zgodzić się ze stwierdzeniem, że w celu ochrony poufności danych, zabroniony powinien być „dostęp do danych pozwalających na identyfikację podmiotu”.
Zmiany w ustawie z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej są konieczne, w tym zaproponowane w liście większe otwarcie na dostęp do danych jednostkowych. Nie można jednak zgodzić się ze stwierdzeniem, że w celu ochrony poufności danych, zabroniony powinien być „dostęp do danych pozwalających na identyfikację podmiotu”. W przypadku podmiotów publicznych, których działania powinny być w pełni jawne, możliwość takiej identyfikacji poprawi przejrzystość funkcjonowania państwa i ułatwi dostęp do informacji publicznej obywatelom. Każdy powinien mieć możliwość sprawdzenia na przykład wartości majątku czy poziomu zatrudnienia w lokalnym zakładzie usług komunalnych czy w państwowym przedsiębiorstwie, a GUS, który w m.in. ramach sprawozdawczości statystycznej takie dane otrzymuje nie powinien ograniczać do nich dostępu.
Pomimo 14 dni na odpowiedź, GUS nie udzielił informacji
GUS odniósł się również do prowadzonej sprzedaży danych i opracowań statystycznych. W celu bliższego przyjrzenia się działaniom Urzędu w zakresie realizacji płatnych zamówień, w dniu 11 lipca br. złożyłem wniosek o dostęp do informacji publicznej skierowany do Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. We wniosku zwróciłem się o informacje o wszystkich zamówieniach, w tym badaniach statystycznych, dodatkowych opracowaniach i analizach, i wszystkich innych formach udostępniania danych statystycznych oraz danych z rejestrów, realizowanych przez służby statystyki publicznej za odpłatnością w latach 2008-2011. Pomimo 14 dni na odpowiedź jakie daje podmiotowi obowiązanemu do udostępnienia informacji ustawa o dostępie do informacji publicznej (Art. 13 ust. 1), do dnia dzisiejszego odpowiedzi nie otrzymałem. Informacje wymienione we wniosku pozwoliłyby na szczegółową analizę działań prowadzonych przez GUS za odpłatnością. Dlatego liczę, że Urząd nie będzie utrudniał przeprowadzenia takiej analizy i niezwłocznie udostępni powyższe dane.
Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich skierowało do Prezesa Rady Ministrów skargę na działanie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego
W końcu warto podkreślić, że z problemami z dostępem do danych statystycznych oraz z dostępem do informacji publicznej w GUS mierzą się również inne organizacje. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich zaniepokojone postępowaniem GUS w przedmiocie niepodawania informacji o liczbie mieszkańców gmin na dzień 31 grudnia 2011 r. (ważne dla wyznaczania kwoty funduszu sołeckiego) skierowało do Prezesa Rady Ministrów skargę na działanie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W związku z danymi dotyczącymi liczby ludności skierowana została również skarga SLLGO do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na bezczynność Dyrektora Urzędu Statystycznego w Warszawie. Inna skarga na bezczynność Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dotyczy gromadzonych przez GUS danych statystycznych, których nie jest łatwo uzyskać (szczegóły na stronach prowadzonych przez SLLGO).
Zakres i forma udostępnianych przez GUS danych wymagają dalszej poprawy
Pomimo pozytywnej oceny pierwszych podjętych przez urząd kroków takich jak udostępnienie wszystkich roczników statystycznych na stronie, zakres i forma udostępnianych przez GUS danych wymagają dalszej poprawy. Liczymy na szybkie spełnienie obietnic dotyczących udostępniania 100% danych oraz znaczącej poprawy funkcjonalności strony, w tym większej ilości danych w formatach ułatwiających ich przetwarzanie. Ponadto powyższe przykłady pokazują, że dostęp do części danych i informacji jest nadal ograniczany przez GUS. Jest to zaprzeczenie podstawowej idei publicznego charakteru gromadzonych przez GUS statystyk i powszechnej dostępności danych. W niektórych obszarach statystyka publiczna pozostaje nadal publiczna tylko z nazwy.
Autor: Marek Tatała (marek.tatala@for.org.pl)
Roczniki statystyczne na stronie GUS
Skarga na działanie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego
Skarga na bezczynność Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego
Pliki do pobrania:
