Taxation in Europe - Raport IREF
Fundacja FOR poleca najnowszą publikację francuskiego Instytutu Badań nad Gospodarką i Polityką Fiskalną (IREF) pt. Taxation in Europe. Autorami rozdziału dotyczącego Polski są ekonomiści FOR: Jarosław Kantorowicz i Aleksander Łaszek.
Piąty rok z rzędy IREF (francuski Instytut Badań nad Gospodarką i Polityką Fiskalną) opublikował porównania międzynarodowe dotyczące polityki fiskalnej zatytułowane Taxation in Europe. Analiza za 2010 r. obejmuje 20 państw Starego Kontynentu, w tym Polskę.
Podobnie jak w poprzednich edycjach, nie znajduje potwierdzenia teza dotycząca konwergencji polityk fiskalnych w Europie. Przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że poszczególne państwa zmagają się z problemami różnego typu. I tak, podczas gdy Holandia, Norwegia, Luksemburg, Niemcy, Szwecja czy Szwajcaria są bliskie zrównoważanego budżetu, tak pozostałe (stanowiące większość) wymagają konsolidacji fiskalnej. Ale rozbieżności w zakresie polityki fiskalnej wynikają także z różnych „ideologii”. Dziś rządy we wszystkich krajach dostrzegają zagrożenie związane z poluzowaniem polityki fiskalnej (co nie było tak oczywiste jeszcze dwa lata temu, gdy eksperymentowano z różnymi pakietami stymulacyjnymi). Jednak wciąż niewiele z nich jest gotowych podjąć reformy adresujące rzeczywiste źródło problemu, czyli rozdęte państwo socjalne.
Jak wynika z badania IREF, zmniejszeniu nierównowagi budżetowej nie towarzyszyły reformy strukturalne. Najczęściej podejmowane działania polegały na:
• Braku zmian podstawowych stawek podatków bezpośrednich (PIT, CIT), przy jednoczesnej likwidacji różnego typu ulg.
• Podwyżce podatków pośrednich (VAT, akcyza).
• Podnoszeniu stawek podatkowych dla najwyżej zarabiających.
• Wzmocnieniu współpracy międzynarodowej urzędów skarbowych.
Podobnie było w Polsce, gdzie rząd zdecydował się na podwyżkę stawki VAT i trwałe, znaczące zmniejszenie wielkości składek trafiających do OFE.
Jednym z nielicznych krajów, gdzie w 2010 r. podjęto bardziej przemyślane reformy jest Słowacja, gdzie m.in. przeprowadzono uproszczenie systemu składkowego. Od 2011 r. tamtejsi pracownicy na swoje konta bankowe, oprócz regularnych pensji, mają otrzymywać także składki emerytalne i zdrowotne, które wcześniej były bezpośrednio przekazywane przez pracodawców do odpowiednich instytucji. W ten sposób kwota otrzymywana przez pracowników będzie równa kosztom pracy, jakie ponoszą zatrudniający. Rozliczenia z zakładem społecznym i kasą chorych spadną na barki pracowników, co przełoży się na większą ich świadomość dotyczącą kosztów obecnego systemu. Zmiana ta ma stanowić grunt pod dalsze reformy.
Rok 2011 będzie charakteryzować dalsza niepewność, związana z kryzysem w strefie euro. Naprawa finansów publicznych w poszczególnych państwach będzie wymagała dalszych działań.
Wygodnym źródłem informacji na temat działań podejmowanych w poszczególnych krajach może być raport IREF dostępny na stronie internetowej think-tanku: