INFLACJA

Inflacja jest to zjawisko ciągłego wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce, które skutkuje tym, że za nasze pieniądze możemy kupić coraz mniej dóbr. Innymi słowy, inflacja powoduje, że tzw. siła nabywcza naszych pieniędzy maleje. Z uwagi na przyczyny i mechanizm powstawania, wyróżniamy dwa typy inflacji – kosztową i popytową.
Przyczyną powstawania inflacji kosztowej są rosnące koszty produkcji lub transportu wytwarzanych dóbr. Wzrost kosztów produkcji wynika np. ze wzrostu cen surowców, które przedsiębiorcy wykorzystują do wytwarzania swoich produktów. Przykładowo, wyższe ceny mąki prowadzą do wzrostu cen pieczywa, makaronów i innych produktów zbożowych.
Inną przyczyną zwiększenia kosztów produkcji może być wzrost kosztów pracy. Jeżeli w przedsiębiorstwie koszty związane z zatrudnieniem pracowników rosną szybciej niż wartość produkowanych dóbr, zyski przedsiębiorcy maleją. Wzrost wynagrodzeń nie zmniejsza jednak rentowności firmy, pod warunkiem, że jednocześnie odnotowuje się szybszą poprawę ich wydajności pracy. Poziom zysku nie może utrzymywać się długo na zbyt niskim poziomie. Spadek zyskowność powoduje bowiem, że przedsiębiorstwa mają mniejszą możliwość inwestowania i unowocześniania sposobu produkcji. Ostatecznie tracą swoją pozycję konkurencyjną i upadają. Doświadczając wyższych kosztów związanych z zatrudnieniem, przedsiębiorcy muszą zatem podnosić ceny swoich wyrobów. W efekcie, zadowolenie pracowników z podwyżek wynagrodzeń zmniejsza się, bo wynegocjowany wzrost płac „zjada” inflacja.
Do powstawania inflacji kosztowej przyczynia się także wzrost cen paliw. Im wyższe są koszty benzyny i oleju napędowego, tym wyższe są także koszty transportu. Wzrost cen paliw nie dotyka wyłącznie właścicieli samochodów i firm transportowych. Wyższe koszty transportu przyczyniają się bowiem do wzrostu cen niemal wszystkich towarów i usług, nawet tych pozornie z transportem nie związanych. Prawie każdy towar sprzedawany w sklepie musi być przecież przywieziony z hurtowni. Wzrost cen paliw ma szczególnie silny wpływ na wzrost cen towarów z krótkimi terminami ważności. Tak jest np. w przypadku pieczywa, mięsa czy owoców.
Dugi typ inflacji - inflacja popytowa - występuje z kolei wtedy, gdy zbyt wiele pieniędzy „konkuruje” o ograniczoną ilość produktów na rynku. Innymi słowy, inflacja popytowa ma miejsce wówczas, gdy ilość pieniądza na rynku przybywa w szybszym tempie niż ilość towarów. Kiedy natomiast na rynku wyrobów jest stosunkowo dużo (np. owoców w okresie lata i jesieni), to producenci chcąc szybko sprzedać swoje artykuły - muszą obniżać ceny.

Inflacja jest zjawiskiem nieuniknionym. Niemożliwe jest bowiem dokładne dostosowanie ilości przybywającego pieniądza w obiegu do wzrostu liczby towarów i usług. Banki centralne powinny jednak dążyć do utrzymywania inflacji na stabilnym niskim poziomie z uwagi na negatywne skutki, które towarzyszą wysokiemu tempu zmian cen.

Po pierwsze, wysoka inflacja zmniejsza przewidywalność w prowadzeniu firmy. Gdy ceny szybko rosną, nie wiemy za ile będziemy mogli kupić materiały do produkcji w przyszłości, a następnie w jakiej cenie sprzedać gotowe towary. Przewidywalność cen jest niezwykle ważna przy planowaniu, zwłaszcza w dłuższym okresie. Ponadto, wysoka inflacja jest bardziej zmienna niż niska. W efekcie, dążenie do stabilności cen zwiększa przewidywalność w gospodarce.

Po drugie, wysoka inflacja zniechęca do oszczędzania. Gdy oprocentowanie lokaty bankowej jest niższe od inflacji, to po wypłaceniu pieniędzy wraz z odsetkami możemy kupić mniej niż przed założeniem lokaty. W efekcie, ludzie wolą szybko wydać swoje pieniądze niż gromadzić oszczędności. Mniejsze oszczędności powodują z kolei, że banki mają mniej pieniędzy, które mogłyby przeznaczyć na udzielanie kredytów. W efekcie, rośnie oprocentowanie kredytów bankowych. Skutków tego doświadczają nie tylko osoby, które chciałyby zaciągnąć kredyt, ale także dotychczasowi kredytobiorcy. Wysokość ich rat kredytowych także się zwiększa. W okresach wysokiej inflacji, banki ograniczają udzielanie kredytów, bo obawiają się, że z powodu wysokich rat wielu klientów może mieć problemy z terminowym spłacaniem kredytu.

Innym zagrożeniem związanym ze zwiększającą się inflacją jest możliwość jej narastania w coraz szybszym tempie. Szybki wzrost cen zachęca bowiem pracowników do żądania coraz wyższych pensji. Szybki wzrost wynagrodzeń w firmach oznacza jednak wzrost kosztów produkcji, co ostatecznie przyczynia się do dalszego wzrostu inflacji. Zjawisko to w ekonomii określa się jako tzw. spiralę cenowo-płacową.

O stabilność cen w kraju, a zatem o niski poziom inflacji dba bank centralny. Badania dowodzą, że wysoka inflacja bardziej szkodzi długofalowemu rozwojowi gospodarki niż wzrost stóp procentowych banku centralnego, który hamuje wzrost inflacji.