Stanowisko Rady Gospodarczej przy Marszałku Senatu RP i ekonomistów w sprawie utraty reputacji i wiarygodności ekonomicznej Polski

Jesteśmy   świadkami   wielu   niekorzystnych   zjawisk   w   polskiej   gospodarce   jak   chaos   związany   z wprowadzaniem Polskiego Ładu, wysoka inflacja, ogromny wzrost kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Do tego dochodzi obniżenie poziomu wiarygodności ekonomicznej naszego państwa, co potęguje negatywne zjawiska i blokuje skuteczne przeciwdziałanie im.

W szczególności zwracamy uwagę na:

• opóźnione   i   nieczytelne   działania   NBP,   przyczyniające   się   do   zwiększenia   skali   i   długości inflacji, będącej de facto dodatkowym silnie degresywnym podatkiem, 

• finansowanie wydatków publicznych z pozabudżetowych funduszy poza kontrolą parlamentu,

• brak   wiarygodnych   szacunków   wpływu   Polskiego   Ładu   na   gospodarkę,   budżet   państwa, budżety  samorządów   i  gospodarstw  domowych  oraz  katastrofalnie  niski   poziom   legislacji   i konsultacji przy jego wprowadzaniu,

• wzrost   kosztów   obsługi   długu   publicznego   związany   ze   wzrostem   rentowności   obligacji skarbowych,

• osłabienie złotego, co może oznaczać zwiększoną chwiejność kursu naszej waluty, 

• pogorszenie salda obrotów bieżących, 

• eskalację konfliktu z Unią Europejską.

Wiarygodność ekonomiczna wpływa na gospodarkę za pośrednictwem takich zmiennych jak zaufanie, informacja   czy   wiedza.   Jest   dobrem   publicznym,   którego   stan   odbija   się   bezpośrednio   na funkcjonowaniu   gospodarki.   Podmioty   gospodarcze   podejmują   decyzje,   oceniając   wiarygodność ekonomiczną państwa i kalkulując związane z tym ryzyko (gospodarcze, polityczne, regulacyjne czy administracyjne).

Niska wiarygodność ekonomiczna państwa wywołuje niepewność, tym samym powoduje osłabianie w gospodarowaniu orientacji długookresowej i produktywnościowej, zaś sprzyja wzmacnianiu orientacji krótkookresowej,   spekulacyjnej   i   transakcyjnej.   Tym   właśnie   należy   w   szczególności   wyjaśniać bardzo   niski   poziom   inwestycji   prywatnych   i   produkcyjnych   w   polskiej   gospodarce   pomimo utrzymującego   się   w   latach   2014–2019   wysokiego   tempa   wzrostu   gospodarczego.   Również   w ostatnim roku – mimo ożywienia – nie widać przełomu w tym zakresie.

Wiarygodność   ekonomiczna   wynika   z   przestrzegania   reguł,   które   państwo   ustala   i   których przedstawiciele   państwa   muszą   przestrzegać.   Kluczowe   znaczenie   mają   w   tym   obszarze   reguły fiskalne,   mające   m.in.   ograniczać   możliwość   arbitralnego   podnoszenia   podatków   oraz   wzrostu wydatków.   Reguły   te   ograniczają   możliwość   nadmiernego   powiększenia   długu   publicznego.   W przypadku naszej gospodarki jest to szczególnie istotne, ponieważ nie mamy tak dużych oszczędności krajowych jak państwa wysoko rozwinięte. Dlatego nieprzestrzeganie tych reguł powoduje relatywnie silną   reakcję   po   stronie   rynków   finansowych,   co   może   prowadzić   do   kryzysu   gospodarczego   i wystąpienia w masowej skali społecznie niepożądanych efektów redystrybucyjnych, np. w następstwie wysokiej inflacji.

Nieskuteczność czy niska skuteczność reguł, w tym reguł fiskalnych, nie wynika zazwyczaj z tego, jak są   skonstruowane,   ale   z   tego,   kto   i   jak   się   nimi   posługuje   lub   do   nich   odnosi.   Reguły   są ograniczeniami   swobody   decyzyjnej.   Nie   eliminują   jej,   ale   ją   ograniczają   –   można   wiele,   ale   nie wszystko.   Decydenci   wykazują   naturalną   skłonność   do   ich   omijania.   Często   wybierają   drogę   na skróty.   Dlatego   reguły,   aby   wiązać   decydentów,   muszą   zostać   umocowane.   Jednym   z   takich umocowań jest  konstytucyjna  zasada  praworządności.  Jeśli  jest  podważana,  to podważany  jest  cały porządek normatywny. Kiedy reguły przestają praktycznie obowiązywać i zanikają wynikające z nich ograniczenia, rezultatem jest niska wiarygodność ekonomiczna państwa, prowadząca nieuchronnie do nierównowagi makroekonomicznej i obniżenia potencjału gospodarczego. 

Wielu z nas z sukcesem prowadzi firmy o ogólnokrajowym i międzynarodowym zasięgu. Nasze firmy z   sukcesem   podbijają   rynki   europejskie   i   światowe.   Kolosalną   utratę   wiarygodności   i   reputacji dostrzegamy też w naszych bezpośrednich relacjach biznesowych z partnerami zagranicznymi. Nasi partnerzy   dotychczas   z   podziwem   patrzyli   jak   szybko   zmienia   się   i   rozwija   nasza   gospodarka.   W ostatnich   30   latach,   od   zainicjowania   transformacji   gospodarczej,   nasza   reputacja   jako   firm, podbudowana   rosnącą   wiarygodnością   kraju,   w   ich   oczach   rosła.   Krok   po   kroku   udawało   nam   się wchodzić   do   klubu   globalnych,   zaufanych,   wiarygodnych   partnerów.   We   współczesnym   świecie biznesu,   w   świecie   ogromnej   konkurencji,   ale   też   niepewności,   w   świecie,   w   którym   wartości   w biznesie   odgrywają   coraz   większą   rolę,   reputacja   i   wiarygodność   ekonomiczna   kraju   ma   ogromne znaczenie.   A   w   ostatnim   czasie   nasi   partnerzy   pytają   nas   nie   o   rachunki   ekonomiczne,   lecz,   co   z Polską, czy wyjdzie z Unii Europejskiej, czy nadal jesteście wiarygodnymi parterami, czy wasz biznes jest stabilny. Reputację można bardzo szybko stracić, a jej odbudowa trwa lata.

Zabieramy publicznie głos, aby przed tym ostrzec, domagając się takiej polityki, która konsekwentnie będzie umacniać wiarygodność ekonomiczną naszego państwa.

Rada Gospodarcza przy Marszałku Senatu RP: Henryka   Bochniarz,   Sławomir   Dudek,   Jerzy   Hausner,   Zbigniew   Jakubas   (przewodniczący   rady), Bogdan   Kaczmarek,   Adam   Kiciński,   Jerzy   Krzanowski,   Arkadiusz   Muś,   Henryk   Orfinger,   Michał Świerczewski

Ekonomiści: Marek   Belka,   Jan   Czekaj,   Agnieszka   Chłoń-Domińczak,   Dariusz   Filar,   Mirosław   Gronicki,   Janusz Jankowiak, Leszek Pawłowicz, Andrzej Rzońca, Andrzej Sławiński