30-lecie Planu Balcerowicza - Polki i Polacy zyskali na transformacji
Plan Balcerowicza, czyli zerwanie z fałszywą grą
Wybory parlamentarne 4 czerwca 1989 roku otworzyły drogę do fundamentalnych zmian ustroju Polski: w kierunku demokracji, państwa prawa i wolnorynkowej gospodarki. Polacy, zmęczeni skrajną niewydolnością gospodarki socjalistycznej, której najbardziej widocznym przejawem były masowe kolejki, pokazali, że chcą zmiany – że chcą żyć tak, jak żyją ludzie na Zachodzie. 17 grudnia w Sejmie swój plan radykalnej przebudowy systemu gospodarczego przedstawił Leszek Balcerowicz, wicepremier i minister finansów w rządzie Tadeusza Mazowieckiego.
Plan, który rozpoczęło przyjęcie 10 ustaw i który zapowiadał późniejsze kroki (na czele z zasadniczymi zmianami ustrojowymi – prywatyzacją i liberalizacją – oraz radykalną redukcją zadłużenia zagranicznego) służył dwóm celom.
Pierwszym było stłumienie odziedziczonej po socjalizmie hiperinflacji połączonej z powszechnymi brakami towarów. Wymagało to zerwania z przyspieszonym drukowaniem pieniądza bez pokrycia oraz uwolnienia cen i przedsiębiorczości.
Drugim celem było rozpoczęcie szybkiego przejścia do gospodarki wolnorynkowej, co wymagało zasadnicze rozszerzenia wolności gospodarczej, w tym likwidacji pozostałości politycznego kierowania gospodarką (rozdzielnictwo i nakazy) i wprowadzenie wymienialności złotego.
Plan Balcerowicza zmierzał do otwarcia perspektywy „godnego życia, swobodnego rozwoju, owocnej i przynoszącej satysfakcję pracy". Leszek Balcerowicz ostrzegał, że odwlekanie lub spowalnianie zmian grozi klęską, gdyż w zastanej przez rząd Mazowieckiego sytuacji gospodarczej „głębokie chirurgiczne cięcie" było niezbędne, zwłaszcza ze względu na galopującą inflację.
1 stycznia 1990 roku, kiedy pakiet ustaw wszedł w życie, Polska wykonała pierwszy fundamentalny krok w kierunku zerwania z „fałszywą grą, w której ludzie udają, że pracują, a państwo udaje, że płaci", czyli ku gospodarce wolnorynkowej. Dalsze reformy w ramach Planu Balcerowicza zakładały m.in. prywatyzację przedsiębiorstw państwowych, wprowadzenie niezależnego banku centralnego, przebudowę podatków, usunięcie monopoli w gospodarce.
Polska była pierwszym krajem byłego bloku socjalistycznego, który wszedł na ścieżkę wzrostu, a Plan Balcerowicza, jak stwierdził badacz transformacji gospodarczych Anders Åslund, „nakreślił drogę dla skutecznych reform". Naukowe badania pokazują, że Polska osiągnęła w latach 1989–2015 największy wzrost gospodarczy spośród wszystkich krajów Europy Środkowo-Wschodniej
Wszystkie cytaty pochodzą z wystąpienia Leszka Balcerowicza w Sejmie w dn. 17 grudnia 1989 roku
Poziom życia Polaków w przededniu I wojny światowej w 1913 roku, na koniec II RP w 1938 roku i na koniec PRL w 1988 roku, oscylował wokół 20% poziomu życia ówczesnych Amerykanów. Dzięki rozwojowi w III RP, dzisiaj jest to już ok. 50%.
Standard życia wszystkich grup społecznych w Polsce, również średni standard 10% najuboższych, jest dzisiaj wyższy niż w 1989 roku.
Poparcie dla transformacji do gospodarki rynkowej pozostaje w Polsce najwyższe spośród wszystkich krajów postsocjalistycznych i wynosi 85%.
Forum Obywatelskiego Rozwoju, świętując tę kluczową dla rozwoju gospodarczego Polski rocznicę, przez cały rok popularyzowało wśród społeczeństwa wiedzę na temat wydarzeń 1989 roku. Wszystkie działania prowadziliśmy w ramach wyjątkowego projektu "30 lat Wolności".
Stworzyliśmy także, z myślą o młodzieży szkolnej i nauczycielach, wirtualne Muzeum 1989, interaktywną platformę opowiadającą o realiach życia w PRL, wyjaśniającą kontekst strajków, obrad Okrągłego Stołu i wyborów 4 czerwca 1989 r. oraz prowadzącą przez sale sejmowe, które widziały (i słyszały!) słynne exposé pierwszego niekomunistycznego premiera po II wojnie światowej - Tadeusza Mazowieckiego.
4 czerwca 2019 roku wydaliśmy także, we współpracy z Instytutem Lecha Wałęsy, wyjątkową rozmowę o polskiej transformacji politycznej i gospodarczej, pomiędzy Lechem Wałęsą i Leszkiem Balcerowiczem, pod redakcją Katarzyny Kolendy-Zaleskiej - "Lech. Leszek. Wygrać wolność", która długo utrzymywała się na liście bestsellerów. Książka ukazała się pod patronatem stacji TVN24.