2015-12-03
Analiza FOR 16/2015: Program "Rodzina 500+" – niewielkie korzyści, wysokie koszty
Synteza
-
Dodatkowy wydatek prawie 16 mld zł w pierwszym roku (szacunkowy koszt od kwietnia do grudnia według FOR) w ramach programu „Rodzina 500+” to wzrost prognozowanego przez Komisję Europejską deficytu polskich finansów publicznych na 2016 rok o prawie 1/3. Nawet bez wydatków zapowiadanych przez nowy rząd, Polska w 2016 roku miałaby szósty najwyższy deficyt budżetowy w UE. Brak równowagi finansów państwa przyczynia się do ujemnej pozycji inwestycyjnej polskiej gospodarki, która słusznie niepokoi ministra rozwoju Mateusza Morawieckiego.
-
Większość badań wskazuje, że zasiłki na dzieci w niewielkim stopniu poprawiają dzietność przy znacznych kosztach finansowych. Problem niskiej liczby rodzących się dzieci występuje w całej Unii Europejskiej i nie jest jedynie kwestią braków w budżetach domowych, a głównie szerszej zmiany kulturowej jaka dokonała się w krajach rozwiniętych w ostatnich dekadach. Pomóc może większa dostępność usług opieki nad dzieckiem, stabilne warunki mieszkaniowe, czy wyższa jakość dostępnej opieki zdrowotnej.
-
Forma projektu „Rodzina 500+” nie sprzyja prowadzeniu rzetelnej polityki państwa opartej na dowodach. Program powinien zawierać zdefiniowane ilościowo cele w oparciu o które mogłaby być następnie oceniana jego skuteczność. Dla zdefiniowania szczegółowych celów konieczne jest przygotowanie diagnozy przyczyn niskiej dzietności w Polsce, której brakuje.
-
Celem polityki powinno być tworzenie warunków w których rodziny będą w stanie samodzielnie prosperować, a nie uzależnianie ich od zasiłków z pomocy społecznej. Przykłady innych krajów wskazują, że nie istnieje jedno uniwersalne rozwiązanie problemu niskiej dzietności, a to co działa w jednym kraju, nie musi odnieść sukcesu również w Polsce. Dlatego potrzebny jest przemyślany miks rozwiązań, które dostosowane do polskiej specyfiki będą się nawzajem uzupełniać.
- Sam zasiłek w wysokości 500 zł nie pokrywa kosztu usług opieki żłobkowej (w 2013 roku obejmowała jedynie 4,8% dzieci), co w połączeniu z wydłużonym urlopem macierzyńskim będzie prowadzić do opuszczania przez kobiety rynku pracy. Sztywny próg dochodowy 800zł na osobę w rodzinie po którego przekroczeniu następuje utrata zasiłku na pierwsze dziecko będzie natomiast dawał bodźce do ukrywania części dochodu w szarej strefie.
Kontakt do autorów:
Rafał Trzeciakowski
Ekonomista
e-mail: rafal.trzeciakowski@for.org.pl
Olga Zajkowska
Ekonomista
e-mail: olga_zajkowska@sggw.pl
Czytaj więcej: Opinia Fundacji FOR na temat programu "Rodzina 500 plus" przesłana do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów 22 stycznia 2016 r
Pliki do pobrania:
