Analiza 2/2015: Sukces chilijskiego systemu emerytalnego a popularne mity. Wnioski dla Polski

W trakcie dyskusji nad zmianami w polskim systemie emerytalnym często pojawiały się nieprawdziwe informacje na temat filaru kapitałowego. Potwierdzeniu tych tez służyły odwołania do chilijskiego systemu emerytalnego, na którym to wzorowana była polska reforma z 1999 r. Do najpopularniejszych mitów, nie znajdujących potwierdzenia w faktach, należały stwierdzenia:

1. Repartycyjny system emerytalny w Chile (przed 1981 r.) funkcjonował dobrze, a reforma emerytalna była spowodowana głównie powodami ideologicznymi (polityka tzw. Chicago Boys);
2. Kapitałowy system emerytalny prowadził do nieuchronnego generowania długu publicznego; nawet jeżeli tak się nie stało w Chile, to było to związane ze znacznymi wpływami z eksportu miedzi, którymi finansowano deficyty budżetowe będące pochodną reformy emerytalnej. Bogactwo surowcowe czyni więc przypadek tego kraju wyjątkowym, a zatem nie mającym zastosowania w innych państwach;
3. Kryzys z 2008 r. podważył sens istnienia kapitałowego systemu emerytalnego, ponieważ „AFP (chilijski odpowiednik polskich OFE – przyp. autora) straciły w ciągu roku istotną część zysków wypracowanych w ciągu ćwierćwiecza;
4. O klęsce chilijskiego systemu emerytalnego miały świadczyć niskie emerytury wypłacane przez AFP oraz to, że „trzech na czterech emerytów dostaje od państwa całą emeryturę, lub jej część (słowa prof. M. Riesco)”;
5. Firmy zarządzające funduszami emerytalnymi pobierają bardzo wysokie opłaty za zarządzanie. W sumie chilijski system emerytalny oparty na prywatnych funduszach emerytalnych to „interes dla wąskiej grupy, która spekuluje naszymi pieniędzmi (słowa E. Lagosa)”;
6. Dla gospodarki nie ma znaczenia, czy system emerytalny opiera się na prywatnych funduszach emerytalnych czy też państwowym funduszu emerytalnym.

W kontekście powyższych mitów wnioski płynące z analizy blisko 35 lat doświadczeń chilijskiego systemu emerytalnego dla Polski są następujące:

1. Kapitałowy system emerytalny jest sprawnym mechanizmem gromadzenia oszczędności na poczet emerytury.
2. Istotna jest promocja ciągłości odprowadzania składek emerytalnych oraz rozpoczęcia ich odprowadzania w jak najmłodszym wieku.
3. Niezbędne jest wzmocnienie konkurencji między firmami zarządzającymi funduszami emerytalnymi w celu redukcji wysokości opłat za zarządzanie.
4. Kapitałowy system emerytalny przyczynia się do przyspieszenia wzrostu PKB, a tym samym wyższych przyszłych świadczeń emerytalnych.

Autor:

Paweł Wieprzowski

Kontakt:

Forum Obywatelskiego Rozwoju

tel. +48 22 628 85 11, +48 726 621 240
e-mail: info@for.org.pl,  www.for.org.pl

Pliki do pobrania:

1440-analiza-for-sukces-chilijskiego-systemu-emerytalnego-a-popularne-mity.pdf