Komunikat FOR: Nieustępliwość Komisji Europejskiej wobec Grecji to mit

W dniach 13-20 lutego, podczas  negocjacji, nowy grecki minister finansów Janis Warufakis usiłował przekonać Komisję Europejską i inne państwa strefy euro, głównie Niemcy, do zgody na rezygnację Aten z polityki oszczędnościowej, której prowadzenie jest warunkiem otrzymywania pomocy finansowej przez zadłużoną na 175 proc. PKB¹ Grecję. Ta cyklicznie wypłacana przez Unię Europejską i Międzynarodowy Fundusz Walutowy pomoc  umożliwia greckiemu państwu i sektorowi bankowemu funkcjonowanie. Ostatecznie, jak wynika z dokumentu kończącego negocjacje, głównym ustępstwem ministrów finansów strefy euro i Komisji Europejskiej jest przedłużenie terminu realizacji reform o cztery miesiące (do końca czerwca 2015 r.) pod warunkiem dostarczenia przez Grecję do 23 lutego listy dalszych reform strukturalnych i powstrzymania się Grecji od zapowiadanego, przez nowo powstały rząd partii SYRIZA, cofania rozpoczętych już zmian. Dostarczona 23 lutego przez rząd Alexisa Tsiprasa 6-stronicowa lista reform strukturalnych została wczoraj (24 lutego) zaakceptowana przez Komisję Europejską. Zawiera ona propozycje zmian ukierunkowanych na redukcję administracji oraz walkę z korupcją i unikaniem opodatkowania². Jeżeli Grecja przeprowadzi reformy, otrzyma od UE i MFW kolejne 7 mld euro z wartego 240 mld euro programu pomocowego³.

Wynik negocjacji jest powszechnie oceniany jako porażka Grecji. Ocena kompromisu byłaby jednak niepełna bez informacji o zgodzie Komisji Europejskiej na elastyczne stosowanie zasad fiskalnych. W połowie stycznia 2015 r. Komisja spełniła żądania m.in. rządów Grecji, Francji i Włoch i dała zielone światło dla nietraktowania wydatków na inwestycje państwowe jako czynnika pogarszającego stan finansów publicznych. Zgodnie z nowymi wytycznymi KE, każda inwestycja publiczna współfinansowana ze środków unijnych, jeżeli będzie uznana za „ekwiwalent reform strukturalnych”, nie będzie powodowała unijnych sankcji z powodu odejścia od tzw. średniookresowych celów budżetowych⁴. Choć cel tych zmian ma za zadanie przyspieszenie wzrostu gospodarczego, praktyka pokazuje, że  przepisy te mogą stać się furtką do omijania przez państwa wymogów budżetowych – tak stało się, kiedy w 2005 roku poluzowano unijny Pakt Stabilności i Wzrostu. To jednak nie wszystko. W opublikowanym 20 lutego dokumencie kończącym negocjacje UE z Grecją, ministrowie finansów strefy euro, przy akceptacji uczestniczącego w negocjacjach komisarza UE ds. gospodarczych i finansowych Pierre’a Moscovici, zapowiadają „jak najlepsze spożytkowanie elastyczności [programu pomocowego], która będzie rozważana wspólnie z greckimi władzami”⁵.

Te informacje rzucają nowe światło na wynik negocjacji między Komisją Europejską a Grecją. Choć ministrowie finansów strefy euro zabraniają Grecji wprowadzania zmian, które „mogłyby negatywnie wpłynąć na cele budżetowe, odrodzenie gospodarcze i stabilność finansową”⁶, to pod wpływem treści styczniowych wytycznych KE i wywieranej przez Ateny presji politycznej na Unię Europejską, wydawanie przez grecki rząd pieniędzy na inwestycje współfinansowane przez UE, może nie tylko nie „wpływać negatywnie na cele budżetowe”, ale także służyć „odrodzeniu gospodarki”. Okazuje się, że osłabienie przez Komisję Europejską reguł budżetowych może sprzyjać celowi rządu SYRIZY, aby prowadzić politykę „anty-oszczędnościową” („anti-austerity”).

Więcej o osłabianiu reguł fiskalnych UE: FOR Ostrzega nr 63

Kontakt do autora:

Anna Czepiel
anna.czepiel@for.org.pl