Analiza 9/2012: Kryzys finansowy: rynek czy państwo? Przypadek Islandii
Synteza
Obecnie pojawia się wiele artykułów ekonomicznych, sugerujących, iż załamanie finansowe w Islandii w latach 2008-2009 było spowodowane neoliberalną polityką gospodarczą, a sam kryzys nazywany jest przez niektórych komentatorów "kryzysem kapitalizmu". Jednak dokładniejsza analiza pokazuje, że kryzys w Islandii był wywołany przede wszystkim przez liczne błędy w polityce gospodarczej w latach 2001-2008:
• Zbyt niskie stopy procentowe banku centralnego w Islandii w latach 2001-2008
Powodowało to zwiększenia bazy monetarnej, a w efekcie wywierało presję na banki w celu agresywnego udzielania tanich kredytów. Nadpłynność zwiększała skłonność firm do ryzyka (tzw. search for yield).
• Interwencje na rynku mieszkaniowym
Rząd objął gwarancją dług Hausing Finance Fund (HFF), publicznej instytucji udzielającej tanich kredytów hipotecznych, pełniącej w Islandii rolę Fannie Mae oraz Freddie Mac. HFF oferował niekonkurencyjnie tanie kredyty, co powodowało ucieczkę banków islandzkich za granicę.
• Błędy instytucji państwowych
Zarówno islandzki bank centralny, jak i nie dofinansowany KNF nie zdołały szybko zidentyfikować zagrożeń wynikających z rozbudowanego sektora bankowego i szkodliwej działalności HFF.
• Crony Capitalism, zwany potocznie "rzeczpospolitą kolesiów"
W Islandii przeprowadzono „wypaczoną prywatyzację”, w wyniku której władzę w największych firmach mieli biznesmeni silnie powiązani z rządem.
W efekcie powyższych błędów zaistniałych w Islandii w latach
2003-2008 miał miejsce silny boom kredytowy. Po upadku Lehman Brothers, islandzkie banki, mając kłopoty z rolowaniem długu, upadły, a ciężar sektora bankowego przygniótł całą gospodarkę.
Kryzys islandzki jest kolejnym przykładem na to, iż to nie wolny rynek, ale maskowane interwencje na rynku kredytowym oraz błędy natury instytucjonalnej są przyczynami spektakularnych kryzysów bankowych.
Kontakt do autora:
Kamil Pruchnik
kamil.pruchnik@for.org.pl
Pliki do pobrania:
