Dobrze funkcjonujący wymiar sprawiedliwości ma istotne znaczenie dla wzrostu gospodarczego. Definiuje on bowiem zasady, według których funkcjonują rynki, oraz zapewnia bezstronne rozstrzyganie sporów.
Jednym ze znaczących czynników określających zakres wolności gospodarczej jest efektywność wymiaru sprawiedliwości. Jego sprawne działanie ma istotne znaczenie dla tempa poprawy wydajności pracy, a w efekcie dynamiki wzrostu gospodarczego. Efektywny wymiar sprawiedliwości jest niezbędnym warunkiem dla rozwoju przedsiębiorczości.
W ostatnim raporcie Doing Bussines opublikowanym przez Bank Światowy, w którym ocenia się zakres wolności gospodarczej, Polska znalazła się dopiero na 70. miejscu. Im wyższa jest pozycja danego kraju w rankingu, tym bardziej przyjazne przepisy warunkujące łatwość zakładania i prowadzenia firm oraz większa ochrona praw własności. Wymiar sprawiedliwości, a w szczególności sądy, negatywnie ocenia też ponad 40 proc. Polaków. Uważają oni, że polskie sądy działają nierzetelnie, stronniczo, a także są zbyt kosztowne dla podatnika.
Na dobrze funkcjonujący wymiar sprawiedliwości składają się łącznie: wysoka jakość stanowionego prawa oraz jego sprawne egzekwowanie. Obecnie na niską jakość uchwalanych przepisów wpływa nadmierna ilość niepotrzebnych przepisów prawnych, duża liczba szczegółowych ustaw oraz niestabilność polegająca na częstej zmianie prawa.
Z punktu widzenia przedsiębiorców istotna jest możliwość szybkiego i skutecznego dochodzenia swoich praw. Zaczynając od inicjowania przedsięwzięć gospodarczych (np. rejestracja spółek w KRS), poprzez rozstrzyganie sporów gospodarczych i cywilnych, orzekanie w sprawach związanych z przestępczością gospodarcza oraz egzekwowanie roszczeń, a kończąc na postępowaniach upadłościowych, układowych czy też wykreśleniu przedsiębiorców z rejestru.
Ważnym elementem sprawnie funkcjonującego wymiaru sprawiedliwości jest wyeliminowanie przypadków bezzasadnego zatrzymywania, przesłuchiwania i innych form szykanowania przedsiębiorców ze strony aparatu państwowego będących skutkiem m.in. upolitycznienia służb, instrumentalnego traktowania prawa, czy też niekompetencji urzędników wymiaru sprawiedliwości. Te niedopuszczalne praktyki powodują nie tylko utratę dobrego imienia poszkodowanych biznesmenów, ale narażają na szwank reputację całego środowiska przedsiębiorców w Polsce. Co więcej, doprowadzając do upadłości wielu firm i do likwidacji wielu miejsc pracy, powodują realne straty dla polskiej gospodarki.
Częścią prawa są także wydawane koncesje. Ich nadmiar ogranicza zdrową konkurencję, prowadzi do patologii, paraliżuje rozwój. Niejedno rzemiosło przestało się rozwijać lub wręcz upadło, gdy narzucono mu niedobre rozwiązania prawne.
Upływ dwóch dekad od zapoczątkowania demokracji, rządów prawa i zasad rynkowych powinien otworzyć w Polsce pole do publicznej debaty na temat kompleksowej reformy wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Mimo postępu w rozwoju instytucji wspierających rozwój sektora prywatnego, warunki do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, w tym sprawność wymiaru sprawiedliwości, w dalszym ciągu wymagają fundamentalnych zmian.